Göktürkçe Dersleri |
Sanalikanes « Censeur » CO-ADMIN 1562093460000
| 0 | ||
Merhaba faredaşlar! Aintit'in konusundan ufak bir esinlenmeyle, size Göktürk damgalarını ve bu damgalarla yazılmış eserleri anlamanızı sağlayacak bazı sözlüksel bilgileri anlatmak için bu konuyu açtım. 4 senedir bilen ve gerçek hayatında öğreten biri olarak burada da sizlere anlatalım dedim. ^^ Sürekli arabaların arkasında gördüğünüz bu damgalarla yazılmış yazıları okumak istemez miydiniz? ^^ Göktürkçe nedir? Özellikle adını aldığı Göktürk Kağanlığı döneminde kullanılmış olan Göktürkçe, günümüzden çok da farklı bir dil değildir. Kendine özgü bir alfabesi vardır. Sanıldığının aksine yabancı bir dile benzemez, günümüzde kullandığımız sözcük köklerinin farklı ve değişime uğramamış hallerini içerir. Kendi dönemi dışında Uygurlar döneminde de bu damgalarla yazılmış metinler mevcuttur. Göktürk alfabesinin özellikleri nelerdir? Göktürk harflerine damga adı verilir. Tıpkı Arapçadaki gibi sağdan sola doğru yazılırlar. Fotoğrafta görüldüğü gibi bazı damgaların kalın ve ince halleri bulunur. Bunları ileriki derslerde göreceğiz. Neden Göktürkçe? Tıpkı Osmanlıca gibi kültürel öge olarak öğrenilebileceği gibi tarihsel ilgisi olan arkadaşlarımız bu damgaları kullanarak dövme, fon fotoğrafları ve takılar da tasarlayabilmekte. Bazı bilinen yanlışlar - Kalın ve ince harfleri önemsemeden heyecanla adını yazmaya çalışan arkadaşlarımız çok oluyor. Bu yazım şekilleri maalesef yanlış, ileriki dersleri beklemeniz gerekiyor. - Aşağıdaki fotoğraf internette çok yaygın ayrıca eski 10. sınıf Edebiyat kitabında da bulunuyor ancak kötü bir haberim var! Bu görseldeki damgaların gerçek karşılıklarıyla hiçbir ilgileri yok! Doğru halleri ilk görseldedir. Dernière modification le 1562094060000 |
Sanalikanes « Censeur » CO-ADMIN 1562093640000
| 0 | ||
1. Ders ~ Gelin okumaya geçmeden önce damgaları tanıyalım! Çin harflerinin aslında şekiller üzerine kurulu olduğunu duymuşsunuzdur ya da ilk insanların çizim yoluyla anlaştığını. İşte Göktürk damgalarının türeme şekli de bu yöntemlere oldukça benziyor! Hadi şu harflere bir göz atalım. ;) Soldaki fotoğraf bir şaman davuluna ait. Üstündekilerse geyik resimleri. O da ne! Geyik resmi tam da geyik demek olan ök damgasına mı dönüşmüş ne?! > İnce L damgasına göz atın. Bu damga tek başınayken başında e harfiyle okunur. Sizce neye benziyor? Tahmininizi yorumlara bırakabilirsiniz. Şimdiyse dirseğinizi kırın ve elinizi açın. Sadece elinizi 90 derece bükün. Evet evet! İşaret ve baş parmaklarınız arasında 1 adet "el" damgası var! Bu damga tam olarak elinizden esinlenilme! Şimdi de kalın T damgasına bakalım. Kalın olduğu için tek başına başında a harfiyle okunur yani "at". Damga şekli size neyi çağrıştırdı? Yorumlara! Damganın alt kısmına bakın, bir yaya benziyor. Üst kısmı ise bir oka. Tamamen atmak fiilinden oluşturulmuş! Sıradaki ise kalın Y : sizce de yarım ay ve yayı andırmıyor mu? Her dersten sonra, sürpriz bir zamanda anlattığım konulardan sorular sorarak oyun içi eşyalar hediye edeceğim. Forumu kontrol etmeyi ve cevaplamayı unutmayın! Dernière modification le 1562095560000 |
Sanalikanes « Censeur » CO-ADMIN 1562793360000
| 1 | ||
2. Ders ~ Damgaların Kullanılışları ve Basit Sözcükler Damgaların şekilde görüldüğü gibi üç farklı türü vardır: Kalınlar, inceler ve nötrler (iki gruptan birine dahil olmayanlar.) Şimdi gelin bunların anlamlarına bakalım! Hepimiz ilköğretim eğitiminde büyük ünlü uyumunu görmüşüzdür. Peki ama var da ne işe yarıyor? A harfinden sonra o,u,ı geldi de ne oldu? Neden mi büyük ünlü uyumu varsa sözcük Türkçe oluyor? İşte bu işin kökeni tam da burada yatıyor! Öncelikle bir yanlışı düzeltmek gerekir ki kalınlık ve inceliğin damgaların telaffuzuyla ilgisi yoktur. Bu kural şöyle işler: Sözcüğünüzü hece hece baz alın. A,ı,o,u yani kalın seslilerin bağlı olduğu hecelerdeki sessiz harfler kalın versiyonlarıyla yazılırken; hecede e,i,ö,ü bulunuyorsa buradaki sessiz harfler ince versiyonlarıyla yazılır. Nötr damgalarsa sesli harfe bakılmaksızın kullanılır. Şimdiyse damgaların okunuşu ile ilgili birkaç kural: Bu damga "ng" olarak gösterilir ve genizcil bir n sesini temsil eder. Bu, günümüzde köyler/yerel ağızlar dışında kaybolmuş bir sestir. Asıl n sesi yerine özen göstererek kullanmanızı gerektirmez ancak yine de şu şekilde örnek verilebilir: Parmaklarınızı ağzınızın yanına koyun ve "ana" ile "anne" diyin. Sonra "ana" derken ağzınız ve damağınız nasıl şekil aldıysa aynı şekilde "anne" diyin. Ağzınız dolu gibi bir ses çıkacaktır. İşte 2 n sesi arasındaki fark budur. Bu e sesi de tıpkı genizcil n gibi kaybolmuş bir sestir. Kapalı e olarak ifade edilir. Özenle kullanmanızı gerektirmez. Kullanıldığı bazı yerlerde i harfine dönüşmüştür. Farkı ayırt etmek için söylerken yanak kaslarınızın kasılıp kasılmadığına bakabilirsiniz. Kasılıyorsa bu sestir. Gece ve benek sözcüklerindeki söyleniş farkı buna örnektir. > Kalın damgalar eğer tek başına kullanılıyorsa başında a harfiyle okunabilir. Aynı şekilde ince damgalar da e sesiyle. Burada "at" ve "er" şeklinde okunurlar. > Çift ses içeren damgalar 2 sesi birden temsil eder. Aynı zamanda bunlar da başında a harfiyle okunabilir. > Sesli harfler 2 sesliyi birden ifade eder. Sözcük içinde bunlardan hangisini temsil ettiğine sözcüğün anlamına göre karar verilir. > Göktürk damgalarında h, f, c gibi sesler yoktur. Bunlara yakın sesler olarak h yerine k; f yerine p; c yerine ç kullanılır. Bu sesleri ifade etmek için bazı yerlerde direkt bu damgaları görürken bazı yerlerde üste nokta konmış hallerini görebilirsiniz. > Eski metinlerde bazı sesli harfler sözcük içinde yazılmaz ve bir çeşit kısaltma uygulanır. Bunu bu derste işlemeyeceğiz. Kolaylık olması için tüm damgaları kullanacağız. Hadi birkaç basit örneğe bakalım! ~Neslihan~ H sesi için k damgasını kullandık. Kalın bir ünlüye bağlı olduğundan kalın damgayı tercih ettik. ~Atatürk~ ~Alsancak~ nc için çift sesli damgamızı kullandık. İsterseniz ayrı 2 damga kullanarak da yazabilirsiniz. ~Akıntı~ nt için çift sesli damgayı kullandık. N ve t damgalarını ayrı ayrı kullanarak da yazabilirsiniz. |
0 | ||
Cok iyi |